Pod koniec lat 90. firmy farmaceutyczne zapewniły społeczność medyczną w USA, że pacjenci nie uzależnią się od opioidowych środków przeciwbólowych, a pracownicy służby zdrowia zaczęli przepisywać je coraz częściej. Zwiększona liczba przepisywania leków opioidowych doprowadziła do powszechnego nadużywania opioidów zarówno na receptę, jak i bez recepty, zanim stało się jasne, że leki te mogą rzeczywiście silnie uzależniać.
Przedawkowanie opioidów było przyczyną ponad 42 000 zgonów w 2016 r. w USA, więcej niż w jakimkolwiek poprzednim roku. Szacuje się, że 40% zgonów spowodowanych przedawkowaniem opioidów dotyczyło opioidów na receptę. W 2017 r. w USA ogłoszono stan zagrożenia zdrowia publicznego i ogłoszono 5-punktową strategię walki z kryzysem opioidowym.
Dr Howard Koh z Komisji Stanford-Lancet ds. Kryzysu opioidowego w Ameryce Północnej stwierdził w lutym 2022 r., że bez pilnej interwencji 1,2 miliona ludzi w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie umrze z powodu przedawkowania opioidów do końca dekady, oprócz ponad 600 000 osób, które zmarły od 1999 r.
Koh zwrócił uwagę, że obecny kryzys opioidowy zalicza się do jednej z najbardziej niszczycielskich katastrof zdrowia publicznego naszych czasów. Zaczęło się w połowie lat 90., kiedy potężny środek OxyContin, promowany przez Purdue Pharma i zatwierdzony przez FDA, wywołał pierwszą falę zgonów związanych z używaniem legalnych opioidów na receptę. Potem nadeszła druga fala zgonów z rynku heroiny, który rozszerzył się, by przyciągnąć już uzależnionych ludzi. Niedawno pojawiła się trzecia fala zgonów z powodu nielegalnych syntetycznych opioidów, takich jak fentanyl. Oprócz miażdżącego obciążenia dla zdrowia publicznego, jakim są zgony, którym można było zapobiec, miliony osób są dotknięte takimi problemami, jak na przykład bezdomność, bezrobocie i rozpad rodziny.
Doktor zwrócił uwagę, że za tą katastrofą stała korupcja i wielkie interesy firm farmaceutycznych. Zauważył, że kryzys ten oznacza wielosystemową porażkę regulacji. Zatwierdzenie OxyContin jest jednym z przykładów. Później wykazano, że Purdue Pharma przedstawiła fałszywy opis leku jako mniej uzależniającego niż inne opioidy. Motyw zysku przemysłu farmaceutycznego jest zawsze obecny.
A to tylko wierzchołek góry lodowej. Po zatwierdzeniu zwykle pozostawia się przemysłowi, a nie organom regulacyjnym, edukowanie i doradzanie lekarzom przepisującym leki, jak oceniać i ograniczać ryzyko. Darowizny od producentów opioidów dla polityków nadal wpływają na decyzje polityczne. Ponadto do przemysłu farmaceutycznego regularnie dołączają urzędnicy opuszczający rządowe agencje regulacyjne.
Decyzją sądu z 2022 r. zamożna rodzina Sacklerów, właścicieli Purdue Pharma, ma zapłacić 6 miliardów dolarów za swoją rolę w amerykańskiej epidemii opioidów w ramach ugody sądowej i ma zamknąć swoją firmę do 2024 r. Purdue ogłosił upadłość już w 2019 r. z powodu tysięcy procesów sądowych. Produkował leki takie jak OxyContin i jest obwiniany za podsycanie kryzysu opioidowego. W 2020 r. Purdue przyznał się do zarzutów karnych związanych z marketingiem OxyContin, środka przeciwbólowego, o którym wiedział, że uzależnia i jest powszechnie nadużywany.
Cztery największe amerykańskie korporacje zgodziły się zapłacić około 26 miliardów dolarów, aby uregulować tsunami procesów sądowych związanych z twierdzeniami, że ich praktyki biznesowe pomogły podsycić śmiertelny kryzys opioidowy. Johnson & Johnson, gigant na rynku leków, który produkował generyczne leki opioidowe, przekazał 5 miliardów dolarów w ramach ugody. Firma ogłosiła w 2020 r., że całkowicie wycofa się z branży opioidów na receptę w USA. Trzej masowi hurtownicy leków — AmerisourceBergen, Cardinal Health i McKesson — zapłacą łącznie 21 miliardów dolarów.
Tysiące procesów sądowych związanych z opioidami toczy się obecnie w sądach stanowych i federalnych w USA, koncentrując się głównie na sieciach aptek, które sprzedawały duże ilości leków opioidowych bezpośrednio konsumentom.
Chris Klinsky, autor książki "Big Pharma. Mroczne tajemnice medycyny"
Kommentare